خلیج فارس: در آستانه یازدهمین دوره انتخابات مجلس شورای اسلامی، پایگاه اطلاع رسانی خلیج فارس» طی سلسه گزارش هایی، نگاهی به سوابق مجالس نه گانه پس از انقلاب و نمایندگان استان بوشهر در این دوره ها دارد که بخش نخست آن در ادامه از نظر گرامیتان می گذرد.

نگاهی گذرا به مجلس اول

به گزارش خلیج فارس»؛ انتخابات اولین دوره مجلس شورای اسلامی در 24 اسفندماه 1358 برگزار شد و بسیاری از کنشگران ی، آن را بهترین دوره مجلس می داند، نظیر که در مصاحبه ای در مورد مجلس اول و آزادی انتخابات می‌گوید: مجلس اول پس از انقلاب اسلامی که در آن زمان حتی شورای نگهبان نیز وجود نداشت و همه حتی گروهک‌های مخرب در آن حضور داشتند بهترین مجلس تاریخ این کشور نبود؟ ملت ایران ملتی بالغ، باتجربه و بزرگ است که به خوبی برای آینده خود تصمیم می‌گیرد.»

اولین دوره مجلس اول شورای اسلامی به دلیل حضور این افراد و جریان‌ها تاثیرات مستقیمی در تصمیم‌گیری‌های نظام داشت؛ طوری که آزادی گروگان های آمریکایی را تصویب می‌کند و رای به عدم کفایت ی ابوالحسن بنی صدر می‌دهد. در این مجلس مهدی بازرگان در کسوت نمایندگی مردم تهران است و اکبر هاشمی رفسنجانی ریاست آن را بر عهده دارد. عزت اله سحابی رئیس کمیسیون برنامه و بودجه می باشد و محمد یزدی نائب رئیس مجلس.

نکته جالب این است که سه نماینده از این مجلس به ریاست قوای مختلف در ایران رسیده‌اند. آیت‌الله محمدی یزدی به ریاست قوه قضائیه رسید.  از 7 رئیس جمهور ایران، 5 رئیس جمهور سابقه عضویت در این مجلس را دارند. آیت‌الله ‌ای، هاشمی رفسنجانی، ، محمد علی رجایی و سید محمد خاتمی به نهاد ریاست جمهوری رفتند و علی اکبر ناطق نوری و مهدی به ریاست مجلس رسید.

همچنین مجلس اول تنها مجلسی در تاریخ جمهوری اسلامی است که با 3 رئیس جمهور و 4 دولت کار کرده است. این مجلس با ابوالحسن بنی صدر، محمد علی رجایی و آیت‌الله ‌ای به عنوان رئیس جمهور و با رجایی، باهنر، مهدوی کنی و میرحسین به عنوان نخست وزیر کار کرده است.

این مجلس یکی از پر شهدا ترین مجالس ایران نیز هست. 27 نماینده از این مجلس در حادثه انفجار دفتر حزب جمهوری اسلامی در سال 60 به شهادت رسیدند که دو تن از آنها یعنی میر بهزاد شهریاری و عباس حیدری از استان بوشهر بودند. مصطفی چمران و مهدی شاه‌آبادی در جبهه‌های جنگ به شهادت رسیدند و همچنین سید حسن آیت نیز از شخصیت‌های ی آن زمان ایران بود که ترور شد.

5 نماینده استان بوشهر در مجلس اول

استان بوشهر در اولین دوره مجلس شورای اسلامی 3 کرسی در مجلس داشت که از حوزه های انتخابیه بوشهر، دشتستان و رودباران بود. (رودباران جهت تعیین این حوزه انتخابیه در دوره اول و دوم مجلس بکار رفت.)

در جریان برگزاری انتخابات مجلس اول، عباس حیدری از بوشهر، میربهزاد شهریاری از رودباران و سیدمحمدمهدی جعفری از دشتستان راهی مجلس شدند. اما شهریاری و حیدری کمتر از چهار ماه نماینده استان بودند و در جریان انفجار ساختمان حزب جمهوری اسلامی به شهادت رسیدند.

پس از آن در سال 1360 برای این دو حوزه، انتخابات میاندوره ای برگزار شد که دو جایگزین آنها شدند، طوری که در بوشهر حجت الاسلام سیدمحمدحسن نبوی و در رودباران سیدمحمدحسن محمدی راهی پارلمان شدند تا استان در مجلس اول 5 نماینده را به خود ببیند.

خلیج فارس» در ادامه نگاهی کوتاه به نمایندگان استان بوشهر در مجلس اول و میزان آراء شان داشته است:

عباس حیدری/ حوزه بوشهر

شهید عباس حیدری متولد شیراز بود و تخصص مخابرات داشت. در ماههای منتهی به انقلاب، به بوشهر منتقل شد و در جریان مبارزات ضدشاهنشاهی میان مردم شناخته شد. انتخاب وی به عنوان نماینده بوشهر در اولین دوره مجلس در رقابتی تنگاتگ با علیرضا مظفری زاده مبارز انقلابی و اولین فرمانده سپاه استان رقم خورد، طوری که انتخابات به مرحله دوم کشیده شد.

در آنجا مظفری زاده در بوشهر و دیلم آرای بیشتری نصیب خود کرد، ولی آرا گناوه توانست معادله را به سمت شهید حیدری تغییر دهد و او را راهی مجلس کند. ایشان در جریان انفجار حزب جمهوری اسلامی در 7 تیرماه 1360 توسط منافقین به شهادت رسید تا کمتر از چهارماه نمایندگی استان را برعهده داشته باشد.

وی در زادگاهش شیراز خاکسپاری شده است.

سیدمحمدمهدی جعفری/ حوزه دشتستان

سیدمحمدمهدی جعفری زندانی ی دوران پهلوی و از شاگردان آیت الله طالقانی که متولد روستای دهقائد بود، نماینده دشتستان در اولین دوره مجلس شد. نفر دوم پس از وی نیز حاج ماشاالله کازرونی مبارز انقلابی بود که بعدها رییس کمیته انقلاب اسلامی دشتستان شد. جعفری در کمیسیون فرهنگی مجلس عضویت داشت و پس از همان دوره، عطای نمایندگی مجلس را به لقایش بخشید.

خودش در این خصوص به خلیج فارس» می گوید: با نیت خدمتگزاری به مردم ایران با تصویب قوانین موثر و مناسب و همچنین کمک به کاهش محرومیت زادگاهم نماینده مجلس شدم، اما در اواخر دوره اول مجلس که آزادترین مجلس بود اتفاقاتی پیش آمد که فعالیت آزاد نمایندگان را محدود می کرد و پس از ارزیابی هایی که با خودم داشتم، علیرغم درخواست هایی که وجود داشت و اگر کاندیدا می شدم احتمالا برای مجلس دوم هم رای می آوردم، ولی نمایندگی را کنار گذاشتم. وقتی آقای هاشمی رفسنجانی رییس وقت مجلس هم دلیل عدم کاندیداتوری ام را جویا شد همین پاسخ را دادم. به هرحال تصور و تحلیلم این بود که وجودم در دانشگاه و کار فرهنگی مرتبط با جامعه تاثیرگذارتر است، خصوصا اینکه تحصیلات بنده در خصوص نهج البلاغه و قرآن بود و باید این اطلاعات به نسل جوان منتقل می شد. از این رو در دوره های دیگری مثل مجلس ششم هم که از بنده برای کاندیداتوری در دشتستان توسط دوستان دعوت می شد، همان نظر قبلی ام را داشتم و حضور در دانشگاه را اثربخش تر می دانستم.»

این متخصص علوم قرآنی اکنون در دانشگاه شیراز تدریس می کند و به عنوان یکی از پژوهشگران برجسته نهج البلاغه در کشور مطرح است.

میربهزاد شهریاری/ حوزه رودباران

میربهزاد شهریاری نیز اولین نماینده رودباران (دشتی) در مجلس شورای اسلامی بود که حدود چهارماه پس از انتخابش، در جریان انفجار دفتر حزب جمهوری اسلامی به شهادت رسید. وی در آن مقطع با رای قاطع 84 درصدی به مجلس راه یافت و نفر دوم پس از وی نیز احمد زاهدی بود که کمتر از 8 درصد کل آرا را نصیب خود کرد. مابقی آرا نیز بین دو کاندیدای دیگر تقسیم شد.

وی در زادگاهش روستای بحیری شهرستان دشتی خاکسپاری شده است.

تعیین دو نماینده استان در میان دوره ای

سیدمحمدحسن نبوی/ بوشهر

در پی شهادت عباس حیدری اولین نماینده بوشهر، سال 1360 انتخابات میاندوره ای در حوزه بوشهر برگزار شد که مرحوم سیدمحمدحسن نبوی فعال مبارزاتی قبل از انقلاب و اولین رییس آموزش و پرورش استان پس از انقلاب راهی مجلس شد. در آن انتخابات، عباس عباسی نفر دوم شد که در اواسط دهه 60 مدیرکل آموزش و پرورش استان گردید و پس از آن به مشهد کوچ کرد.

نبوی دو دوره دیگر (مجلس دوم و سوم) نیز نماینده مردم بوشهر شد و پس از آن از کاندیداتوری در دوره چهارم کنار کشید.

نبوی پس از اتمام دوران نمایندگی در بوشهر ماند و شعبه بنیاد ایرانشناسی را در این شهر بنیان نهاد که نقش برجسته ای در جمع آوری و ثبت اسناد تاریخی جنوب داشته و دارد.

وی در انتخابات سال 76 به عنوان حامی سیدمحمد خاتمی در بوشهر فعالیت های موثری داشت و نهایتا سال 81 در سن هفتاد و هشت سالگی دار فانی را وداع گفت.

سیدمحمدحسن محمدی/ رودباران

در ادوار انتخابات مجلس شورای اسلامی، تنها چهره تنگستانی که توانسته راهی پارلمان شود، سیدمحمدحسن محمدی بود، چرا که پس از آن، رقابت در حوزه رودباران (که اکنون با نام دشتی و تنگستان شناخته می شود) به سود کاندیداهای دشتی یا در مقطعی دیر بود.

در پی شهادت میربهزاد شهریاری نماینده رودباران در مجلس اول و برگزاری انتخابات میاندوره ای، سیدمحمدحسن محمدی متولد بوالخیر تنگستان راهی پارلمان شد و پس از وی نیز حبیب الله مغیسه رییس وقت دادگاه استان بوشهر قرار گرفت.

محمدی پس از همان دوره مجلس اول، قید نمایندگی و کاندیداتوری در دوره های بعد را زد و به برخی مسئولیت های پیشنهادی در مرکز کشور یا استان نظیر امام جمعه پاسخ منفی داد، ضمن اینکه تدریس در حوزه علمیه قم را نیز واگذاشت و تا امروز در زادگاهش بندر بوالخیر ساکن می باشد تا به عنوان یک مردمدار، مورد اعتماد، وثوق و مراجعه اهالی بخش ساحلی تنگستان باشد.

ایشان در خصوص سوال خلیج فارس» پیرامون دلیل کنار گذاشتن نمایندگی مجلس گفت: در همان میاندوره ای هم که کاندیدای مجلس شدم، به این دلیل بود که گزینه جدی آن ایام فردی بود که او را برای تصدی نمایندگی مجلس دارای صلاحیت نمی دانستم و براساس تکلیفی که بردوش خود احساس کردم وارد صحنه شدم و مورد لطف مردم قرار گرفتم. در دوره دوم هم شیخ میرزا ابراهیم دشتی (منهاج)  کاندیدا و نماینده همین حوزه شد که به دلیل دوستی و اعتمادی که به ایشان داشتم، بار مسئولیت از دوش من برداشته شد و در دوره های بعد نیز نیازی به حضور من نبود.»

فردی که از نظر حجت الاسلام محمدی صلاحیت رفتن به مجلس را نداشته، حبیب الله مغیسه رییس وقت دادگاه استان بوشهر بود که پس از فرمان 8 ماده ای امام خمینی (ره) در آذرماه 61 که یکی از بندهای آن بررسی صلاحیت دادستان و مسئولان دادگاهها بود، وی نیز از سمتش عزل شد و از بوشهر رفت.

اگرچه گفته می شود وی دیدگاهی نزدیک به برخی گروههای مسلح ابتدای انقلاب داشت، ولی جذب آنها نشد و نهایتا در اوایل دهه 70 بر اثر سرطان جان باخت.

عکس یادگاری نمایندگان اولین دوره مجلس

در تنظیم این گزارش از کتاب خاطرات علیرضا مظفری زاده مبارز انقلابی بوشهر و همچنین مصاحبه با هادی اخلاقی و الله کرم مشتاقی که در دشتی و دشتستان مطالعاتی درباره انتخابات ادوار مجلس داشته اند، کمک گرفته شده است.